از جنبه‌های خوشبختی و سعادت ما ایرانی‌ها میزبانی از فرزندان حضرت موسی بن جعفر(ع) به‌ویژه امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) است. برادر و خواهری که با هجرت تاریخ‌ساز خود، کتاب سرنوشت ایران و ایرانی را تغییر دادند و این اثرگذاری هنوز که هنوز است پابرجاست و ما را از برکات وجودی آن حضرات(ع) بهره‌مند می‌کند. به مناسبت فرارسیدن سالروز وفات کریمه اهل بیت(ع) حضرت فاطمه معصومه(س) با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین حسینی قمی، استاد حوزه و دانشگاه و کارشناس مذهبی درباره جلوه‌هایی از عظمت و فضائل این بانوی کرامت گفت‌وگو کرده‌ایم.
این همه عظمت و جلالت شأن و مرتبه که برای حضرت فاطمه معصومه(س) قائل هستیم از چه پشتوانه روایی برخوردار است؟
روایات سند محکمی درخصوص جایگاه آن بانوی کریمه(س) است. هنوز نه تنها حضرت فاطمه معصومه(س) به دنیا نیامده بلکه حتی پدرشان موسی بن جعفر(ع) هم متولد نشده بودند که امام صادق(ع) فرمودند: «هر کس فاطمه معصومه(س) را در قم زیارت کند خدا بهشت را به او پاداش می‌دهد». سه حجت خدا درباره زیارت ایشان و ثواب این زیارت که بهشت است، تصریح کرده‌اند و حجت خدا برای زیارت این بانوی کریمه دستورالعمل بیان و زیارت‌نامه انشا کرده‌است. به تعبیر یکی از مراجع، چرا این نعمت عظیم را قدر ندانیم در حالی که برخلاف برخی دیگر از امامزادگان که مزارشان مشخص نیست یا درباره محل دفنشان شبهاتی وجود دارد، درباره مزار مطهر کریمه اهل بیت(ع) هیچ اختلافی نیست و در روایات به دفن این بانو در قم تصریح شده است. تعابیری هم که در زیارت ایشان عنوان شده به خوبی شأن این بانو را بیان می‌کند.
برای درک عظمت کریمه اهل بیت(ع) همین نکته کافی است که در قم محدثان جلیل‌القدری دفن شده‌اند که اگر در قم مدفون نمی‌شدند قطعاً گنبد و بارگاه می‌داشتند، اما نورانیت آستان فاطمی شخصیت‌هایی همچون ابن قولویه را تحت شعاع قرار داده است.
برکات آستان مقدس فاطمی در دوران معاصر برای ایران اسلامی چه بوده است؟
در پناه و پرتو آستان مقدس حضرت معصومه(س) در قم در سده اخیر دو اتفاق شگرف در ایران افتاد: نخست آمدن آیت‌الله العظمی حائری، بنیان‌گذار حوزه علمیه قم و تأسیس حوزه علمیه در این شهر؛ ایشان به دلیل جاذبه این خورشید درخشان از اراک به قم آمدند. آیت‌الله العظمی بروجردی هم خیره به انوار نورانیِ خورشید وجود حضرت فاطمه معصومه(س) بود که به قم آمده و آنجا ساکن شدند. دومین برکت این حضور، آغاز نهضت امام خمینی(ره) بود که به انقلاب اسلامی ختم شد و امروز شاهد اثرگذاری جهانی انقلاب و ایجاد و تقویت روحیه مقاومت و استکبارستیزی در دنیا به برکت آن هستیم.
امام خمینی(ره) می‌فرمودند: روزی در این قم ما ۴۰۰ طلبه بیشتر نبودیم با وضع بسیار سخت (ورشکسته یعنی در اوج فشار و ظلم رضاخانی)... اما امروز به برکت این بانوی دو عالم از ده‌ها کشور طلاب و فضلای بزرگ در حوزه علمیه حضور یافته و تربیت می‌شوند. چهره‌هایی همچون شهید سیدحسن نصرالله پرورش یافته حوزه علمیه قم هستند، حوزه‌ای که به برکت وجود مقدس حضرت معصومه(س) پا گرفت. همچنین است هزاران عالِمی که در سراسر دنیا اسلام را تبلیغ می‌کنند. اگر نبود وجود مقدس و بارگاه نورانی حضرت فاطمه معصومه(س) مرحوم آیت‌الله العظمی حائری به قم نمی‌آمدند و حوزه علمیه را تأسیس نمی‌کردند. صدها عالم افتخارشان این است زیر پای زائران کریمه اهل‌بیت(ع) دفن شده‌اند. این است معنای واقعی حقوق زن.
در نگاه علما و بزرگان، مزار مطهر و آستان مقدس فاطمی چه جایگاهی دارد و چقدر به رعایت این شأن اهتمام داشته‌اند؟
در این باره سخن و مصداق بسیار است. مرقد حضرت فاطمه معصومه(س) به دلیل کمالات و امتیازات این بانو همیشه مورد توجه علمای بزرگ اسلام بوده است. ملاصدرا مدتی در اطراف قم زندگی می‌کرد و در حاشیه بحث اتحاد عاقل و معقول که بحث مشکلی است، نوشته: وقتی من این مطلب را می‌نوشتم برایم قابل درک نبود، لذا به زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) رفتم و از این بانو کمک گرفتم. علامه طباطبایی(ره) هر روز ماه مبارک رمضان، روزه‌شان را با بوسه بر ضریح حضرت معصومه(س) باز می‌کردند و در حالات آیت‌الله العظمی بروجردی است زمانی یکی از شاهزادگان سعودی به ایران آمده و قصد سفر به قم داشته تا به محضر آن عالم ربانی برسد. آیت‌الله بروجردی نپذیرفتند و وقتی گفتند این دیدار به نفع شیعه است، ایشان پاسخ دادند: وی به دیدن من می‌آید اما به زیارت فاطمه معصومه(س) نمی‌رود و من نمی‌خواهم چنین شود! در وصیت‌نامه آیت‌الله بروجردی آمده مرا در اینجا دفن کنید، می‌خواهم غبار کفش زائران حضرت معصومه(س) بر قبرم بنشیند. یا آنکه مرحوم ملکی تبریزی در هفت سال آخر عمر نمی‌توانست از خانه بیرون بیاید اما پیش از اذان صبح به زیارت حضرت معصومه(س) می‌رفت... این‌ها همه از جایگاه رفیع کریمه اهل بیت(ع) میان علما و بزرگان حکایت می‌کند.
عظمت و جلالتی که ما برای حضرت معصومه(س) قائلیم چطور حقوق زن را تأمین می‌کند؟
چند سال پیش مرحوم آقای دوانی در کنگره حضرت معصومه(س) گفت: غربی‌ها و اروپایی‌ها خیلی از حقوق زنان دم می‌زنند، مگر اروپا نمی‌گوید ما برای زن و دختر مقام قائل هستیم. مگر غربی‌ها نمی‌گویند؟ بروید سؤال کنید و همه عالم را بگردید. کجا پیدا می‌کنید برای دختر بیست‌وهشت ساله این صحن و این حرم و این زیارتگاه و این زیارت‌نامه و این تعظیم علما را؟ این‌ها معنای واقعی است از حقوقی که زن در اسلام و مکتب تشیع دارد.
باید توجه داشت مقامات حضرت فاطمه معصومه(س) دو دسته‌اند، یک دسته تفضلی مثل آنکه فرزند امام، خواهر امام و عمه امام هستند و گروه دیگر اکتسابی است. حضرت معصومه(س) بخش اعظم این جایگاه رفیع را با مجاهدت‌های خود کسب کرده‌اند. مثل عبادت، زهد بی‌مثال و... ایشان تنها ۱۷روز در قم سکونت داشتند اما به‌گونه‌ای عبادت می‌کردند و طوری بر مردم تأثیر گذاشتند که از همان زمان، محل عبادتشان به بیت‌النور شهرت یافت.
علاوه بر این، آن وجود مقدس برای بانوان فرصت تعلم علوم دینی را فراهم کرد؛ امروزه هزاران نفر از بانوان به برکت این بانوی بزرگوار مشغول به تحصیل علوم حوزوی هستند. بانو مجتهده‌امین اصفهانی از 47سالگی تا 97سالگی گواهی اجتهاد داشتند و گواهی اجتهاد خودشان را از آیت‌الله حائری گرفتند.
بانویی با این عظمت و شأن چرا ازدواج نکردند و تا هنگام وفات مجرد بودند؟
سختی دوران امامت حضرت موسی بن جعفر(ع) به اندازه‌ای بود که کسی جرئت نمی‌کرد با این خاندان وصلت کند؛ دختری که پدرش سال‌ها در زندان بود و بعد هم به شهادت رسید. پس از شهادت موسی بن جعفر(ع)، صدها نفر از یاران ایشان و امام رضا(ع) را به زندان انداختند، همین مانع می‌شد کسی جرئت ازدواج با دختران آن حضرت(ع) را داشته باشد؛ امام کاظم(ع) هم سفارش می‌کردند: «این‌ها ازدواج نکنند مگر با مشورت علی بن موسی(ع)». شرایط سیاسی اجتماعی آن زمان سبب شد فاطمه معصومه(س) شرایط ازدواج نداشته باشند و تا آخر عمر ازدواج نکنند، اما حجاب و عفاف و عبادت و دینداری‌شان را حفظ کردند و به الگویی بی‌بدیل برای همه مردان و زنان تبدیل شدند. باوجود این سطح از فشار و خفقان، این بانوی بزرگوار محدثه بودند. مرحوم علامه‌امینی در کتاب الغدیر حدیثی نقل می‌کند که سند آن، حضرت فاطمه معصومه(س) است.
خبرنگار: آمنه مستقیمی
نظر شما